Monday, December 26, 2016

Ak awihhlakhlakna koeh awm, na hlok oehtoe hlok tola, na rhoei oehtoe rhoei tola tive ikoe a ti ngahnak aw? Awiphoe 3: 14-21

Veve ni Boipa Jesuh eng Laodike(Laodicean) khristiankhi a venna anak qoenna awm hue. Laodike khristiankhi ve Khawsa moe a ning lak oeh a rhoeina yawm amrhoei u, a hlokna yawm amhlok unoeh, a laklo oeh ak awihhlakhlakna ani awm a dawngoeh ve mueihna awi ani tinakkhina awm hue.
Tui hlok engtoe cimnak ni paekkhi noeh ni cahsakkhi hue. Tui rhoei engtoe pumsa sayangnak ni peekhi hue. Cenamoe ak awihhlakhlak toe ace mueihna amni paekkhi tha hue. Ave ak awi ve Laodike Khristiankhi engtoe ak yoeina yasim hue u, ikoe tinoeh num ni ti oehtoe Laodike kho kaeng meng 6 a hlanak oeh ve ve ak awihhlakhlakna tui mat pur hue. A kaengsam oeh tui hlok ak pur awm soe thlang boeih eng tui hlukna unoeh anim cimnak a mueih amni hue ak awihhlakhlak tui pur ve toe. Laodike kho oehkoe tui ak pur toe ani kho kaeng oeh thlangkhi eng tui hlok ak pur aning hluk a mueih amni hue. A awihna a awihhlakhlak yap a dawngoeh ani hamna amdo hue. Ace a dawngoeh Jesuh eng ave tui eng ce Laodike khristiankhi anim mhueihtehkhina awm hue. (akyoi 16).
Laodike Khristiankhi animoehkhi toe "kak boi, kak mang, ka ngah amom voen hue" ni ti unoeh poek rhu hue u. Cenamoe ni Boipa Jesuh engtoe, thlangkhuikha, tamrhen, am rhaa, minghuep, akkawi, (akyoi 17) na awm hue u ti hue. Ace mueihna ak awihhlakhlakna ani awm a dawngoeh ani xingnak ce amni dah paekkhi hue.
Laodike khristiankhi eng ve muemhla lam tungna ani voetnak, amma ni sim, amma ni xing ce amsim rhu unoeh, kaa hoh ni, ave hlue hoh ni, a hoei kak sim, kak ta, kak pohtha, ikoe awm ka ngah amom voen hue ti mueihna ce poek rhu hue u. Cenamoe ni Boipa Jesuh eng Muemhla lam tungna ammani xing, ak pum ak kawina awm unoeh chah a cuknak, mrhen hamna ani awmnak, thlangkhuikha ani niinak ce a huh a dawngoeh ave mueihna awi a tinakna awm hue.
Muemhla lam tungna amni xingna ammam cim a dawngoeh anik thah (muemhla thah) ce amdo law hue. Muemhla lam tungna mrhen ham soeih soeih ak thlangna ani awmnak ce dangsak hue.
A takna toe Baibun eng ak "awihhlakhlak" a ti ve cathainak, Khrih oeh xingthainak ak hu amninoeh, kaa Khristian ni ti loeinoeh xingnak ammakta, Baekimna pum oem vikloeinoeh xingnak ammakta, Khawsa bi ni tinoeh a hoei poh oem vikloeinoeh cathainak ammakta ak thlangna awm hue. Rhoei moe Hlok eng ve Khrih oeh cathaina ak awm, Jesuh a xingnakna ak ta ak thlangna awm hue.
Laodike Khristiankhi ak awihhlakhlak ve ak kawina ak awm ti hue. A tingahnak toe Muemhla lam oeh aomnak ta hlan hue u, Jesuh ce aomnaa hlan hue u, ace a dawngoeh tuhdoena ak kawina, thlang tamrhenna, thlangkhuikhana ani awm ve amsim rhu hue u. Ace mueihna Khrih ve ani aomnaak mantoe Khrih ani aomnaak ak thah ce ani xingnak oeh thah law voei, ani xing khawboe rhamlang oeh dang law voei soe, cenamoe tuhtoe Khrih ammani taak, ammani aomnaak a dawngoeh ani chah phoe hue, dang hue.
Ace ce ni Laodike Khristiankhi engtoe amsim rhu unoeh "Kak boei ni, a hoei kak ta ni" ani nang ti rhu hue (Awiphoe 3:17). A takna toe Khrih a aomnaak kana ani awm a dawngoeh a awih doengna awihhlakhlak unoeh amrhoei unoeh amhlok hue u.
Tuhngoi oeh ni khristian xingnak oeh khristian mingphui yapna amni ninoeh xingnak ak ta, Jesuh Khrih ce ak aomnaa khristianna ni awmnak a hamna Laodike Khristian honak eng Jesuh ak awi qoenna awm hue.

Thursday, December 8, 2016

X'Mas Awilung


Khrihmas awithanglaek a betca nani ven oeh qoennak ta law hue nueng. Thlang boeih Khawsa ammak cangna moe ak cangna boeih eng Khrihmas ti u noeh Khawmdek khan pum oeh thang luek luek hue. A coeh toe Khrihmas or X'mas ve ikoe huvoei aw?


Khrihmas or Christmas /ˈkhrɪsməs/ tive a toinakna X'mas "ex-mas" ti unoeh yawk hue u. X'mas ti ngahnak toe X+Mas oehkoe eng ak lona awm hue. "X" calung ve Greek awilung "Chi" oehkoe eng ani lohna awm noeh ak calung takna toe X ve Greek awilung "Χριστός" (Christ= thlangbaok awina, Khrih Dai awina) oehkoe "X" ve awilohtoina ani lohna awm hue. Ace "Χριστός= Khristos= Christos" ce thlangbaok eng "Christ" ti hue.

A pakhihnak "Mass" ba toe Thlangbaok (English) eng Anglo-Saxon awilung "maesse" tii awilung Latin thlang eng "missa" oehkoe eng lohna awm hue. A ti ngahnak tak toe Latin awilung "mittere" ti noeh Thlangbaok awina toe " to send" "tueih ham" ti ngahnak ni. Ace a dawngoeh "Christ+mass" or Christmas or Khrihmas" ti ngahnak tak toe ""to send Christ," or "Christ is sent," Khrih tueih ham, Khrih tueihnak awm" ti ngahnak ni.

Khrihmas Jesuh a thangnak sim poenakna ani honak ve a takna toe hoetuek oeh num Jesuh Mdekkhan oeh a thang hue ti ve u eng awm ak cerna amsim hue. A thangnak a khawngheup amma ni sim doeng amkhoek noeh, a thangnak a hla moe a kum awm amsim phaeng hue u. Ace mueihna a awm a dawngoeh Khristian thlang khawyah moe Khawsa awi khuuikhing lam tung oeh ak simkhi engtoe Jesuh a thangnak ve: January 2, March 21, March 25, April 18, April 19, May 20, May 28, November 17, moe November 20 oeh va thang huvoei ti u noeh poeknak ana ta law hue u. Cenamoe khawtlak (Western) Khristian baeknak eng December 25 ve Khrih khawmdek khan oeh a thangnak simnakna anina holonak a dawngoeh tuh doena Khristian moe Khawmdek khan pum eng a simna awm hue.

A boetnak oehtoe a ikoe mueihna awm noeh a thangnak ang heup moe a tuem tak ve amnisim tha soeyom Khrih ve khawmdek khan oeh nang moe kaa thlang thot ak thong a hamna law hue, tuei law hue, tueihna awm hue (Christmas) ti noeh ni sim tha nim mkueihcah ni baek ve ak tungna awm hue.

Ak noer boeih ak khan oeh Pa Khawsa eng a tueih lo a Capa Jesuh Khrih rhoepnak nanik khan oeh sut seh. Amen.

Saturday, July 2, 2016

Jesuh ani tai ang heup oeh khan khona ak kai aw(Luka 23:43), ammoeh toe ang heuphih peongoeh( Johan 20:17) num a kai?

Veve Jesuh Amoeh ak awi ti a lengkah amma ni oehtoe Baibul awi lengkah noeh ni, ti mueihna awm hue.Jesuh a thih coeng a mueih oeh Paradaina ak kai hlue num ti ce a awmnak huen oehkoe a tuem amueihna ce poek hamna awm hue.Jesuh eng banlamtung khanoeh thlangthawlh pa a venna “Tuhngoi oeh Paradai na ka venna awm hlue huek te”. Ave ve ak thuem ni. Ace thlangrhuk-aa ce tuhoeh ak thi hlue hoh ni; cenamoe Paradai na toe”tuhngoi”tive mdekkhan oeh hoetuek ang huep awm ni tha hue, Khan kho ce tuem, ak cuen tive amma awmnak khona a awm a dawngoeh ni.


    Jesuh eng Mery Makdalin a venna, “kak kai hlan” ka Pa venna a ti ve ka Pa venna “kangvoei hlan” a tinak ni.Jesuh ve Khawsa moe matna awmnih noeh, Anih ce Khawsa, khawmdek ang toei hlan oeh ak awmna awm hue(Johan 1 moe Filipi 2:6-11).A boimangnak ngawihpeong lota noeh, ak soep Khawsa moe thlangxing pumna ploeh law hue.Pa Khawsa eng huepoet ang heup oehtoe ngawihnak ang sang ak tangtung kut oeh ngawihlosak hlue ba hue(Atueihkhi bibinak 7:56).Johan 20:17 oeh ce a tuem pha hlan hue.Jesuh eng ti noeh “Ka Pa venna voeihlan nueng” a ti ve a thihnak moe a thohnak tlah ang lak tloek oeh a pum khan khona awm hue tinak amni hue.Jesuh eng “ koeh ni sui,.. ka Pa venna kai hlan nueng, cet noeh kak Taainakhi venna nim mthehkhi” tina hue.Ka Pa venna kai hlue hoh nueng cenamoe kai hlan nueng ni tinakkhi hue(Johan 20).

    Cenamoe Luka khui oeh thlangthawlh pa venna a tinak oehtoe “tuhoeh Paradai na matna ni awm kom” (Luka 23:43) tina hue. Jesuh Amoeh rhoe a thih oeh “Ka Pa kang Muemhla na kut khui oeh ni pe nueng” Luka 23:46 tina hue.Thlang ve a thih oeh a pumsa toe a lonak, Khawsa eng mdek a sehna a awmnak a dawngoeh mdekna ce voei noeh ang muemhla ce ak peekung Khawsa  venna cet hue (Ekkalesia 12:7). Ace a dawngoeh muemhla ak xing ce mdekkhuina amcet noeh, pumsa ak thi doengni mdekkhuina a ceh hue. Lazaruh moe Maangpa ak khuui oeh ang coeina ni hutha hue. Lazaruh ce a thih a mueih oeh Khan kho pha soe Maangpa ce hell huen pha hue(Luka 16:19-31). Ace mueih lorna ni Boipa Jesuh a thih oeh ang Muemhla ce Khan Paradai pha noeh a pumsa ce mdekkhuina ningnikkhi thawlh nu thak hue.

    Ace a dawngoeh Jesuh eng khanna kak cet hlan a tinak ce a pumsa mdekkhan oeh a awm huen ti ngahna noeh, tuhoeh khanna ni awm kom a tinak ce a thih a mueih oeh ang Muemhla Paradai a phanak ak qoel ngahnakna awm hue.

Monday, June 6, 2016

TRINITY (Thumkop Khawsa) Tive Ikoe Mueih aw?

Khawsa konglam ni ti oehve kawpoek kuei hlang hue. Billy Graham engtoe Baibul khui oeh Trinity (Thumkop Khawsa) a konglam ve ak kueisoeih mat ni ti hue.John Calvin engtoe Mdekkhan thlang engve Khawsa konglam amni sim hlue boeih hue, ni sim boeih oehtoe amning ueh noengnoeh a thihna ni thi hlue hue ana ti hue. Ni Boipa Jesuh eng Mdekkhan thlang thong hamna a lo oeh a poh tloek yani Awithanglaek Johan engtoe vemueihna ti hue" Jesuh eng thaem khawyah poh hue. A thaem poh a hoei ni yawk kang man toe Mdekkhan pum pateng ni yawknak a hamna amkhoek hlue hue ti hue" Johan 21:25.
    Cenamoe ni sim ham tueng ak phoerhu lonak a konglam ni teng lah ve u. "Trinity" ti awilung ve Baibul khui oeh amawm hue. Thlangbaok (English) awi " Trinity" a lonak toe Latin awi "trinitas" oehkoe eng ak lo ni. A tingahnak toe pakthum( 3) , moe a ve awilung a lonak toe "trinus" thum thum oeh , amthumnak, Thumvoei,ti oehkoe eng lohna awm noeh " Unitas" ve " unus" ti oehkoe eng ak lo ni. A tingahnak toe mat (1) ni.
    Trinity awilung ak yawk cuek toe Antioch kho oehkoe Theophilus eng (A.D. 168-183), oeh Greek awi na Τριάς (Greek awi "trias" ti toe Khopthum, amthumnak) tinoeh a na holonak cuek hue. Cenamoe soenum Khawsa Thumkop (Divine Trinity) a kong toe amni hue.
    Trinity ti awilung a lonak toe Latin awilung oehkoe eng ni. Latin awilung Trinitas ti ak holonak cuek toe Latin Khawsa awisim (Latin Theologian) Tertullian engve A.D. 220 oeh Thumkop Khawsa (Trinity) a konglam Pa , Capa, moe Muemhla Cim ve niinak oeh pum oet ni, cenamoe thlang mat ni, tinak amni hue tinoeh ana teng lo hue.Ace Latin awilung "trinitas" oehkoe eng thlangbaok awi "trinity" ak lo ni.
    A coehtoe "Trinity" ve Baibul oeh imueih na angdang tive ni sui lah ve u. Ak cuek oeh Khawsa eng thlang a seh hlue oeh "ni sep ve u (let us)" (Gen.1:26a) ti hue. Avoeh ve thlang mat naakoeh doem hue tice ni hu tha hue. Hebru awina toe Khawsa tive Elohim (אֱלֹהִים) ti hue u. Elohim tive ak yoi Khawsa (Elohim/ god) moe ak doemna Khawsakhi (Elohim/gods) tinoeh ana holo na hue u. Khawsa (God) ti unoeh mat na ani honak oehtoe ak thlueng ak tai soeih Khawsa timueih oeh hona unoeh, Khawsakhi (gods) tina ani honak oehtoe ak nemnak awmkhi, Khawsa akka oeh ak awmkhi timueih na ana holona hue u. Avoeh ve pumoet Khawsa niinak dangsak hue.
Baibul Cakkhyuem Khui oeh Thumkop (Trinity) ang Dangnak
    Adam thawlh oeh Khawsa venna koe awi ak lo toe “Thlang ve Nimoeh oehkoe mat a mueihna (Like us)" tinoeh ak doem hona hue (Gen.3:22). Avoeh ve thlang matnak oeh doem hue, Pa, Capa, moe Muemthla Cim thumkop dangsak hue tice ni hu tha hue. Genesis 11:7 khui oeh ni huh oeh, Babel im ani sak a konglam ni hu tha hue. Acoeh ce "Law uh, nicet unoeh anik awi ni haasak ve u..." ti hue. Avoeh awm Pa, Capa moe Muemhla Cim thumkop a niinak dangsak hue. Tawngha Isaiah eng ang yak awi toe" Acoehce u num ka ni hamna ak cet hlue?(And who will go for us?)" ti hue (Isaiah 6:8). Avoeh awm niseh thlangmat doeng amni hue tice dangsak noeh, Pa, Capa, moe Muemhla Cim pumoet (Thumkop) niinak ce ni hu tha hue.

Baibul Cakthai Khui oeh Thumkop (Trinity) ang Dangnak
    Ni Boipa Jesuh mdekkhan oeh a bibi a cut lo hlue oeh Jordan tuina Batisma a huh oeh ce, Khannak awm Muemhla'm Cim ce Khyukkhyu amueihna (Like Dove but not Dove) ak khan oeh cu noeh ngoi hue, acoeh Khanna koe eng awi ak lo toe , veve Ka Capa Ka lungnak ni (Mathai 3: 16-17;Luka 3:21-22 ;Marka 1:10-11; John 1:32) ti hue. Acoeh ni huh toe Capa Jesuh ce a coeh Baptisma hu hue, Muemhla'm Cim ce Khanna koe eng khyukkhyu amueihna law hue, Pa Khawsa ce Khan nakoe eng awi ti hue. Avoeh ve Pa, Capa, moe Muemhla'm Cim a niinak Thumkop (Trinity) ce ni hu tha hue.Ni Boipa Jesuh eng Khan na a kai lotom oeh "Cet unoeh toe Pa, Capa, moe
Muemhla'm Cim ang ming eng Baptisma pe law uh" (Mathai 28:19) ti hue. Veve amoeh Jesuh eng Thumkop (Trinity) ang dansak nak ni. 
    A hubatkhi ani ceh lotaa hluekhi oeh ni Boipa Jesuh eng ak awikam toe "Ka ceh oehtoe Pa venna koe congpueikung Muemhla'm Cim ce tuei lo hlue hue nueng "ti hue.(Johan 14:16-17; 14:26; 15:26; 16:7, 13). Avoeh ve cetnoeh ak tuei lo hlue kung ce Jesuh ni(Capa eng a tueih lo hlue), a tueih lo hlue ce (ak lo hlue) Muemhla'm Cim ni, anih ce Pa a venna ak awm ni. Avoeh ve Pa, Capa, moe Muemhla'm Cim ang dangnak ni hu tha ba hue.Jesuh eng ani ceh lotak hlue khi oeh cuekcahnak a taak ba toe"Ningnikkhi pumoet ninii a mueihna a ningnikkhi awm pumoet a niniinak a hamna (So that they may be one as we are in one)" ti hue Johan 17:11. Veve thlang mat nak oeh ak doem Thumkop (Trinity) ang dangnak ni.
    Poluh eng Korin Khrihca Bu-khi venna ca ak chan aboetnak oeh toe, Pa, Capa, moe Muemhla'm Cim ang ming eng yokdonak paek eng boetsak hue.Ve mueihna "Boipa Jesuh Khrih a lungrhennak, Pa Khawsa Lungnak, moe Muemhla'm Cim awmpuei rhuisawinak toe angrhuina nani ven oeh awm seh" tinoeh boetsak hue (2 Korin 13:14).

    Ak choei oehkoekhi oehve Pa, Capa, moe Muemhla'm Cim oeh Khawsa mat (Thumkop) ang dangnak ni hu tha hue. A ningnikkhi ve Khawsa pakthum tingahnak amni noeh, thlang pakthum oeh Khawsa niinak mat ti ngahnak ni.Ace Pa, Capa, moe Muemhla'm Cim oeh ce Khawsa ani niinak mat doeng ni (That God is one, and that there is but one God) Deut. 6:4; 1Boikhi 8:60; Isa. 44:6; Marka 12:29, 32; Johan 10:30.

Pa moe Capa  Konglam
    Khawsa mat doeng ni. Trinity (Thumkop) ti ve anik thlangxing niinak oeh haa ba seiom Khawsa niinak oehtoe mat ni. Baibul awi eng ang coeina nim mthehkhi hue,"Kaai kaana Khawsa'k chang amawmna, ak cim Khawsa moe thongkung; Kaai kaana ak chang amawm hue. Hlat lonoeh toe loet lah, mdek pum a duetnak doena! Iatioeh num ni ti oehtoe Kaa ve Khawsa ni, ak chang amawm hue" (Isaiah 45:21-22; 44:6-8; Exodus 15:11; Deuteronomy 4:35; 6:4-5; 32:39; 1 Samuel 2:2; 1 Boikhi 8:60). "Ngailah, O Israel:Boipa ni Khawsa ce Boipa mat ni" (Deut. 6:4).     Khawsa pakthum awm hue tinak amninoeh Khawsa mat oeh thlangpum pakthum awm hue tinak ni.

Jesuh ve Muemhla'm Cim amni (Jesus is not the Holy Spirit)

1. Jesuh ve Muemhla'm Cim amni tive Awithang laek Mathai 12:32-khui oeh ang coeina ni hu tha hue. "Capa ak thekhana" moe "Muemhla'm Cim ak thekhana" ti awilung oehve Capa moe Muemhla ve mat amni hue ti ce dang hue. Khawsa niinak oeh mat cenamoe ak thlangxing lamoeh toe pakhih ni tice ni hu tha hue.
2. Jesuh eng:" Cenamoe hloepkung, Muemhla'm Cim awm ak nii, Pa eng kangming eng a tueih lo hlue ni..."(Johan 14:26). Ve Jesuh ak awiti oeh, Jesuh amoeh ce cet soetoe Pa eng Muemhla'm Cim ce Jesuh ang ming eng tueilo hlue hue. Voekve thlangpum pakthum ani niinak ang coeina ni hu tha hue. Pa ce ak tuei lo hlue kung, Muemhla'm Cim ce ak lo hlue , moe Jesuh ang ming eng ni.
3. Jesuh Baptisma a huh oeh, Muemthla ce Khyukkhyu a mueihna ak khan oeh cuu soe, Pa eng Khan nakoeng "anihve ka lungnak ka Capa, kamkhue a uepnak ni" (Mat. 4:16-17; Mark. 1:10; Luk. 3: 21-22).
    Ve ak choei oehkoe nakoeh ak doemna Baibul eng Pa, Capa, moe Muemhla'm Cim a konglam ni congpueikhi hue.

Jesuh ve Pa amni Hue (Jesus is not the Father)
     Awithanglaek Johan oehve Pa, Capa, moe Muemhla'm Cim pum changchang a niinak a kong bee hue." Ak cuek oeh AWI awmnoeh , ace ak AWI toe Khawsa moe awm hue nih, a ce AWI ce Khawsa ni" (Joh.1:1)." A coehce Khawsa (Pa) eng Khawmdek a lungnak a dawngoeh, a Capa a taakduen a paek...Khawsa (Pa) eng a Capa ce khawmdek awicek hamna Mdekkhan oeh a tueihlo amni..."(Joh.3:16, 17). Ace a tueih lo ce ni hamna Banlamtung oeh taina awm hue.Banlamtung oeh Pa amthi noeh Capa ni a thih hue. Capa am qang awi toe; Ka Khawsa, Ka Khawsa, iatioeh nanik khong aw? (Mat. 27:46). Jesuh eng " kamoeh kak kawngah poh hamna amlo nueng, anik thlah lo ak kawngah poh hamna kak lo ni ti hue"(Joh.5:30-32, 37).Ace ni huh oeh Pa moe Capa ve pum ak changchang rhoini ti ce ni hu tha hue.
    Camcim khui oeh ang yawk toe, simpueikung pakhih a awm oehtoe thuem hue ti hue u.Kaa ve kamoeh a kong kak qoel, moe ak chang toe Pa engve ka kong qoel ba hue(Johan 8:17,18). Jesuh eng Khanna mangnoeh ka Pa ti hue (Johan 11: 41). Jesuh eng Kaa ve Misur tak ni, ka Pa ce dum ta-kung ni"(Johan 15:1). Jesuh khanna mangnoeh ka Pa tinoeh Cuekcahnak a taak ve, amoeh moe amoeh num ka Pa ti rhunoeh cuekcahnak a tak? Jesuh eng "Ka Pa ce Kamoeh naak oeh xoi hue"(Joh.14:28)." Jesuh eng vekkhi ve ti hue; Khan na mangnoeh, ti hue, Pa, ak cuen ce sutlo hoh hue; na Capa ce mkueihcahlah, a coehce na Capa eng nim mkueihcah kom" (Joh.17:1). “Ka Pa ce kaai oeh awmnoeh, kaa ce ka Pa oeh ka awm a mueihna, nimoeh oeh a ni awmnak a hamna cuekcahnak ta hue nueng, acoehce Mdek eng ak cangnak a hamna(Joh.17:20-21). Jesuh eng Meri ce tina noeh," Koehni rhuksui ; iatioeh num ni ti oehtoe ka Pa venna kak kai hlan ni, cenamoe cetnoeh kak tainakhi venna , nim mthehkhi, Kaa ka Pa moe nani Pa, moe ka Khawsa moe nani Khawsa a venna kai hlue nueng(Joh. 20:17).
    Vekkhi ni huh oehve Pa moe Capa ve thlangpum ak haha ni, cenamoe Khawsa niinak oehtoe mat ni tice Baibul eng ang coeina nim mthehkhi hue.

Pa moe Capa Mat Amueihna ang Dangnak
    Jesuh eng Pa Khawsa a venna cuekcahnak a tak oeh,"ak cim ka Pa, na Bawi mangnak ming eng ni khawikaemkhi,... Ningnikhi (Pa, Capa, moe Muemthla'm Cim) pumoetna ni awm a mueihna a ningnikkhi (ak cangnakhi) pumoetna ani awmnak a hamna “ti hue (Joh. 17: 11, 22). Capa engtoe a ti toe Pa ce Capa a mueihni a lo hue, Capa ak hu engtoe Pa awm hu hue ti hue. Capa Jesuh ce thlangxing pumna ploeh lonoeh a Khawsa niinak nim mhmuhkhi noeh, Pa awm ave mueihni a lo hue, ti hue(Joh. 14:7-10;Joh. 1:18; 1 Joh. 4:12). Cenamoe Pa ce Khan na awm hue (Mat. 1:23;Mat. 6:9; 7:21; 12:50; 18:19; Joh. 16:28; 20:17;Kol. 2:9).

Muemthla'm Cim a Konglam Abet (The Third Person of The Trinity)

    Muemhla'm Cim (The Holy Spirit) ve ak xing pum (a person) Thumkop khui oehkoe mat ni: Pa, Capa, moe Muemhla'm Cim. Anih ve Mueihlip yap, Khawsa pohthanak (Power / tako) yap amni hue.Anih ve ak xing Pa, Capa mi a hoei oeh mueihnak ta hue.Khawsa niinak Pa moe Capa oeh ak awmkhi boeih ce Muemhla'm Cim oeh awm om hue. Pohthanak (Power) ce ak xingpum amnii noeh, ak xing mat eng a pohthanak ce ni pohthanak (power) a niti u. Cenamoe Muemhla'm Cim ve Khawsa pohthanak (power) yap amni noeh ak xing pum mat ni.

Muemhla'm Cim ak Xing Pum a Niinak (Personality or a person)
    Muemhla'm Cim ak xingpum a niinak ve Baibul awi eng ve mueihna ni congpueikhi hue. Muemhla'm Cim eng ve Poeknak, Ngahnak, moe Simnak ta hue ti Baibul awi eng a ni congpueinak khi toe;
1. Ngai rhu noeh simnak ta hue (1 Korin 2:10- 11).
 2. Kawpoek ta hue (Rom 15: 30).
 3. Ngahnak ta hue (1 Korin 12: 11).
 4. Ak kose tha hue (Isa. 63:10; Eph. 4:30).
 5. Lungnak ta hue (Rom. 15:30).
 6. Kawpoek moe Ngahnak ta hue (Rom. 8:27).
 7.Awi qoel hue / khyi tha hue (2 Sam. 23:2; Khuetueih. 8:29; 10:19; 11:12; 13:2; 21:11; 28:25–26; 1 Tim. 4:1; Heb. 3:7–8; Awiph. 2:7; 22:17)
 8. Ngahnak ta hue (Khuetueih. 15:28).
 9. Ni rhai na tha hue (Khuetueih.5:3).
 10.Ni noekdak tha hue (Khuetueih. 5:9)
 11. Dueih thing na duei tha hue (Khuetueih. 5:32).
 12. Oet tha hue (Khuetueih. 7:51).


Muemhla'm Cim ve Khawsa ni
    Muemhla'm Cim ve Thumkop Khawsa (Trinity) khui oehkoe ak Xing Khawsa ni. Anih ve Khawsa ni. Baibul awi eng a ni congpueikhi oehtoe Muemhla'm Cim ve ak thamah soeih, Huen hoei oeh ak awm, moe a hoei ak sim ni ti hue.
1. Khawsa thlangkhi oeh bee hue (Khuetueih. 2:4).
 2. Nimah khi tha hue (Khuetueih. 16:6).
 3. Awithang qoel kung ta tha hue (Khuetueih. 20:28).
 4. A hoei sui hue (1 Kor. 2:10).
 5. Anih ce Congpueikung ni (Johan 14:26).
 6. Jesuh ak awiti ni simsakkhi tha hue (Johan 14:26).
 7. Mdekkhan thawlh Awiceeknak ta tha hue (Johan 16:8).
8. Khrih ce thihnak khui oehkoe eng thohsak hue (Rom. 8:11).
 9. Xingnak pe hue (Johan 6:63).
 10. Anih ve Muemhla awitaak ni (1 Johan 5:6).
 11. Ni voetnak oeh nik pueikhi tha hue (Rom. 8:26).
    Khawsa mat oeh thlang pakthum (Thumkop) oeh ve Muemhla'm Cim awm Khawsa ni. Anih ve Khawsa'ng Muemhla, Khrih ang Muemhla (Rom 8:9), nani Pa u ang Muemhla (Mat. 10:20), Muemhla Awitak (Johan 14:17), moe Boipa'ng Muemhla (Khuetueih. 8:39) tinoeh khue na awm hue.

Muemhla'm Cim a Bibinak
1. Khawsa moe ni yoeisakkhi hue --Eph. 2:18
 2. Khawsa venna ni cuekcahnak yawkdonak pe hue --Eph. 6:18; Jut 20
 3. Bikbi hamce tuek hue--Luk 4:18
 4. Nik pueikhi hue--Rom 8:26
 5. Awi qoel hue --Rom 8:15-16; Kal. 4:6
 6. Baibul a tingahnak ce coeisak hue --1 Kor. 2:1, 14;Eph. 1:17
 7. Baibul yawk hue --2 Pit. 1:20-21
 8. Lam ni rhuikhi hue --Rom. 8:14
 9. Baptisma pe hue --Johan 1:23-34; 1 Kor. 12:13-14
 10. Ni leorsakkhi hue --Rom 8:2
 11. Muemhla'm Cim oeh Caa na awm hue --John 3:3-6
 12. Khoboe rhamlang ak thah dangsak hue --Gal. 5:22-23
 13. Cimcahsak hue --1 Thess. 3:13; 1 Pet. 1:2
 14.Ak cangnakhi nimbomkhi hue --Luke 24:49
 15. Thawlh awiceek hue --John 16:9, 14
 16. Thihnak khui oehkoe eng thohsak hue --Rom. 8:11
 17. Septa hue --Gen. 1:2; Job 33:4
 18. Caathainak pe hue --Titus 3:5
 19. Awithang rhuihkung --1 Thess. 1:5
 20. Nimcim sakkhi hue --Rom. 15:16
 21. Khawsa thlangkhi oeh bee hue –Khuetueih.2:4; 4:29-31; 5:18-20
 22. Noeknak / Tacik deng hue --Eph. 1:13-14; 4:30
 23. Pohthanak ni pe-khi hue --I Kor. 12:8-11
 24. Nik thamah sakkhi hue --Eph. 3:16;Khuetueih.1:8; 2:4;1 Kor. 2:4
 25. Khrih ce Boi mangsak hue --Johan 16:14
 26. Ni congpueikhi hue --Johan 14:26
 27. Awitak oeh ni rhuikhi hue --John 16:13
 28. Jesuh a kong ce phoesak hue --John 15:26
 29. Ni voetnak oeh nik pueikhi hue --Rom. 8:26
 30. Pumsa ngahnak noeng hue --Rom. 8:2-4; Kal. 4:6
 31.Ak cangna-khi oeh awm hue --Rom. 8:9-14; Kal. 4:6
 32. Bokbeknak oeh nik pueikhi hue --Phil. 3:3

Muemhla'm Cim ang Dangnak
     Muemhla'm Cim ve Cakhyuem moe Cakthai oeh ang dangnak khawyah lo hue. Cenamoe soenum ang dangnak ve ammueih boeih hue.
1. Khongma     Exodus 33:9.
 2. Tui      Johan 4:14; Johan 7:37-39.
 3. Maa      Isaiah 4:4; Mat. 3:11; Khuetueih. 2:3.
 4. Khyukkhyu       Mat. 3:16; Mak 1:9-11; Luk 3:22.
 5. Situi       Sam 23:5; Luk 4:18; Khuetueih. 10:38.
 6. Khothli    1 Boi 19:12; Johan 3:8; Khuetueih. 2:1, 2,4.
 7. Nuetnak / Tacik    Johan 6:27; 2 Kor. 1:22; 5:5; Eph. 1:13-14; 4:30; 5:5.
     Vekkhi ve Muemhla'm Cim amni noeh Muemhla'm Cim eng ang dangnakna awm hue.

Muemhla'm Cim Niinakkhi
1. Angrhui      Johan 14:16; Hebru 9:14
2. Huenhoei oeh awm       Sam 139:7-10
3. A hoei sim        Isaiah 40:13-14; Johan 14:26; 1 Korin 2:10-11
4. Ak thamah soeih         Mikah 2:7; Joba 33:4; Sam 104:30; Khuetueih.1:8 ;Rom 15:18-19
5. Lungnak              Rom 15:30
6. Awi ti hue         Khuetueih.8:29; 13:2

     Ak choei oehkoekhi Khawsa awi Baibul ni teok oeh Muemhla'm Cim ve ak xing pum mat Thumkop (Trinity) khui oehkoe am thumnak Khawsa na awm hue. Ani bibinak haha seiom ani Khawsa niinak oeh Pumoet ni tive Khawsa awi Baibul eng ni congpueikhi hue. Muemhla'm Cim ve ikow? Muemhla'm Cim ve Khawsa thamahnak, Khawsa pohthanak (power), Khawsa niinak yap amni hue tice Baibul awi eng angcoei na ni congpueikhi hue. Muemhla'm Cim ve Pa, Capa, moe ang mueih ak xing pum thumkop (Trinity) khui oehkoe Khawsa ni.Khawsa pakthum ti amni noeh Pa, Capa, moe Muemhla'm Cim oeh ve Khawsa niinak mat ni.Muemhla'm Cim ve u aw? Muemhla'm Cim ve Khawsa ni.

Pum mat rhip oeh Khawsa ani niinak ang dangnak Thumkop Khawsa

(The Attributes of God as Evident in Each Person of the Godhead)
Khawsa Niinak
                          Pa
              Capa
Muemthla’m Cim
Angrhui ,Amoeh moe Amoeh anak awm
(self-existent)
Gen 21:33; Ex 3:14; Deut 33:27; Sam 90:2; 90:4; 93:2; 102:12; Joba 36:26; Haba 1:12; Rom 16:26; 2 Piter 3:8
Sam 102:24-25 + Heb 1:10-12; Isa. 9:6; Mikah 5:1-2; Johan 1:1; 8:58; 17:5; Efe. 3:21; Kol. 1:17;   Heb 7:3; 1 Johan 1:1; Awiphoe 22:13
Heb 9:14
Huen Hoei oeh awm
(Omnipresence)
Deut 4:7; 1Boikhi 8:27; Isaiah 66:1; Jer 23:23-24; Khuetueih. 7:48-49; 17:27-28
Mat. 18:20; 28:20; Johan 1:48; Efe. 1:22-23; 4:10; Kol. 3:11
Sam 139:7-10
Ahoeisim 
(Omniscience)
1 Samu 16:7; Job 37:16; 1 Chonnoetnak 28:9; Ps 139:1-4; Jer 17:10; Isa 41:22-23; 42:9; 44:7; 1 Johan 3:20; Heb 4:13
Mat. 11:27; 12:25; Mak 2:8; Luk 9:47; 11:17; Johan 1:48; 2:23-25; 4:16-18; 16:30; 21:17
1 Kor. 2:10-11
Ak thamah Soeih
(Omnipotence)
Gen 17:1; Ex 6:3; Job 36:5,22,26; 42:2; Sam 115:3; Jer 32:17, 27; Mat 3:9; 19:26; Mak 10:27; Luk 1:37; 18:27; Efe 1:11; Awiphoe19:6
Mt 28:18; Phil 3:20-21
Gen 1:2; Lk 1:35-37
Ak hluengtai
(Majestic Glory)
Sam 29:3; 84:11; Job 37:22; Efe 3:20-21; 2 Pit 1:17; Awiphoe 4:11
Luk 9:43; 2 Kor 4:4; 2 Pet 1:16; Heb 1:3; Awiphoe 5:11-14
2 Kor 3:8; 1 Pit 4:14
Amni Simtha’m Khuet
(Unfathomable)
Job 9:10; Rom 11:33; Efe 3:20
Mat 11:27; Eph 3:8
-
Akcim(Holy)
Lev 19:2; Sam 5:4-6; 99:5; Isa 6:3; 8:13; Hab 1:12-13; Tit 1:2; 1 Johan 1:5; Awiphoe 4:8; 15:4
Mk 1:24; Khuetueih. 3:14; 2 Kor 5:21; Heb 4:15; 7:26; Awiphoe 3:7
Lk 11:13; Rom 1:4; Efe 1:13
Awitaak (Truth)
Num 23:19; Isa 65:16; Sam 31:5; Johan 7:28; 17:17; Tit 1:2; Heb 6:18
Johan 14:6; Rev 3:7
Johan 14:17
Ak do (Good)
Deut 8:16; Ps 118:1; Nahum 1:7; Mk 10:18; Lk 18:19; Rom 8:28; Jem 1:13
Johan 10:11
Sam 143:10; Neh 9:20
Amangsottha
 (Immutable)
Ex 32:14; Ps 33:11; Ps 89:34; 102:26-27; Isa 51:6; Mal 3:6; Rom 1:23; 2 Tim 2:13; Heb 6:17-18; Jem 1:17
Heb 1:12; 13:8
1Korin 12:4
Ak hluengsang
(Preeminent)
 Sam 97:9; 148:13
Kol 1:18; Hubatkhi 10:36
-
Thlangxing nakoeh thamah
Num 23:19; 1 Samu 15:29; Job 33:12; Ezek 1:26-28; Johan 4:24; 1 Johan 3:20
Mk 2:8; Lk 24:39; Awiphoe 1:14
"Muemthla’m Cim"
 Hmueihtehnak ammak awm
 (Unique)
Ex 8:10; 9:14; 15:11; 2 Sam 7:22; 17:18 Chonnoetnak 17:20; Ps 86:8; 1Boi 8:23; Isa 40:18,25; 44:7;Jer 10:6-7; Mikah 7:17



                                            Awikhaihnak (Conclusion)
Khawsa niinak oeh Luu: Thlang pum pakthum
.I. Pa Khawsa ve Muemhla amni noeh Amoeh pum ak awm hani:              
               Mathai 3:16, 17
               Isaiah 48:16
II. Muemhla ve Capa Amni noeh amoeh ak awm hani:              
Mathai 123:31, 32 (Luk 12:10)
               Johan 16:7, 13, 14
               1 Johan 5:6-8
III. Capa ve Pa amni noeh Amoeh pum ak awm hani:              
               Mathai 10:32; 11:25-27
               Mak 13:32
               Luk 17:5
               Johan 5:19, 20, 30; 6:37-39; 14:12, 28, 31; 16:5, 16; 32:17
               Efesa 1:17, 20
               1Korin 3:23; 11:3
               Kolosa 3:1
               Hebru 1:1-3
IV. Cenamoe " Bawipa ni Khawsa ce Bawipa mat ni"              
               Deuteronomy 6:4
               Genesis 1:26, 27
              1Timote 2:5
     Khawsa oeh thlang pakthum (Trinity/Thumkop) a kong ni teng oehve, thlangxing a hamna toe kawpoek kuei a thaalam ni. Khawsa niinak ve thlangxing niinak eng toe imueih konna yawm amni sim hlue boeih hue. Veve Baibul khui oeh kawpoek kueisoeih matna awm hue. Amni simkhuet a thaalam tung nakoe ce Khawsa hamna awmkom soetoe, ni sim tha-khi boeih ce ni hamna moe ni caa ninakhi a hamna ni (Deuteronomy 29:29).
     Pa ce Capa amni noeh, Capa ce Pa amni hue, ace mueih lorna Muemhla’m Cim ce Pa amni noeh Capa awm amni hue. Khawsa ani niinak mat moe soenum thlangpum niinak oeh pakthum lo hue tive Baibul congpueinak ni.Ve Thumkop Khawsa konglam ve Khrihca lammakhi moe Khrihca baeknak lamma oehkoe pakhi a congpueinak na yawm awm hue.Hubatkhi Awitloek (Apostles Creed), Naisi Awitloek (Nicene Creed), moe ak changkhi oeh nihuh oehtoe Khawsa mat, ak thlangpum ang dangnak oeh pakthum; Pa, Capa, moe Muemhla’m Cim ni.